Ontwerp
In 2004 en 2005 zijn in goede samenwerking met docenten en studenten van de Hogere Agrarische School (HAS) in ’s-Hertogenbosch het definitieve ontwerp, het bestek en het beplantings- en beheersplan voor Heemtuin De Meulenwerf in Heusden tot stand gekomen.
Het ontwerp van de Heemtuin is een combinatie van twee ontwerpmodellen. Het assenstelsel dat in de Renaissancetijd (1300-1600) in de mode was; een strak en rechtlijnig ontwerp met één hoofdas (het hoofdpad), met haaks daarop twee grotere zijassen en nevenassen. Daarnaast is er een klein gedeelte ingericht met ronde, speelse vormen, een ontwerp uit de Baroktijd (1600-1750) voor de geur-, geluid- en tastroute.
Kenmerkend is de duidelijke tweedeling door een hoogteverschil van zestig centimeter, gemarkeerd door een stenen muur. Dit weerspiegelt de kenmerken van het oude rivierenlandschap; namelijk een hooggelegen gedeelte dat overeenkomt met de stroomruggen en een laaggelegen gedeelte dat verwijst naar de komgronden.
De ontwerpers hebben de ideeën voor het ontwerp opgedaan aan de hand van het bestuderen van de historie van de vestingstad, gevolgd door een bezoek aan Heusden en een uiteenzetting door het bestuur wat zij met de tuin wilden bereiken. Bij het ontwerp en de inrichting zijn duurzaamheid, milieuvriendelijkheid en educatie de rode draad geweest.
Voordat kon worden begonnen met de eerste fase van de aanleg werd in opdracht van de gemeente het terrein geschoond en werden de nutsvoorzieningen aangelegd. Een belangrijk onderdeel was de bouw van de keermuur, die het hoogteverschil in de tuin moest opvangen, en werden de plantvakken en paden aangelegd en de grondwerkzaamheden afgerond.
In 2006 werden hoogstam fruitbomen geplant, waarvoor oude rassen werden gekozen en werd het grootste deel van de planten en struiken aangeplant. Eerst werd de grond zo goed mogelijk vrijgemaakt van stenen en onkruid. Vervolgens kreeg de grond een bewerking waarna werd geplant en gezaaid.
Enkele onderhoudswerkzaamheden, zoals het groot onderhoud (bv. het snoeien van de fruitbomen) werd uitgevoerd door specialisten. In het beplantingsplan werd op een overzichtelijke manier weergegeven welke beplanting in de Heemtuin werd aangeplant. In het beheerplan werd beschreven hoe de Heemtuin moet worden beheerd en onderhouden.
